Relację z całego Dnia Tatarskiego można przeczytać tutaj.
Wraz z Igorem Isajewem prześledziliśmy politykę Rosji konsekwentnie przekształcającej Krym w „Fort Rosja“ – od początku tego procesu jedną ze skutecznych metod było pozbawianie Krymu jego wielokulturowej tożsamości. Ponieważ cały przemysł, handel oraz rolnictwo w XVIII wieku znajdowały się w rękach Ormian oraz Greków, podczas wojny z Turcją o Krym Rosja postanowiła „namówić” narody te do przesiedlenia się. W 1778 r. Krym opuściło 12,5 tysięcy ludzi. Grecy udali się na południowy wschód Ukrainy i założyli miasto Mariupol. 8 kwietnia 1783 roku caryca Katarzyna II przyłączyła Krym do Rosji.
Igor Isajew opowiadał o wielkiej katastrofie połowy XIX wieku, która de facto zniszczyła wielokulturową mozaikę Krymu – po przegranej wojnie krymskiej władze rosyjskie zaczęły prześladować Tatarów, oskarżając ich o przyczynienie się do klęski Imperium. W latach 1860-1863 Krym opuściło wielu Tatarów. Lata następne przynosiły kolejne fale emigracj. Po upadku caratu Tatarzy w 1917 r., nawiązując do tradycji, zwołali zgromadzenie narodowe Kurułtaj, który proklamował powstanie niezależnego, tolerancyjnego religijnie i narodowo państwa wszystkich mieszkańców półwyspu. Po przyjściu bolszewików przestało ono istnieć. Jednak tradycja tamtego Kurułtaju była ważna i Tatarzy stale będą się do niej odwoływać. Po wielu kolejnych wzlotach i upadkach, nieustannych próbach utworzenia własnego państwa, w roku 1944 roku pod zarzutem kolaboracji z III Rzeszą niemal cała ludność tatarska została deportowana do Uzbekistanu. Wieziono ich w towarowych wagonach bez jedzenia, bez wody. Ludzie masowo umierali. Po przeprowadzeniu akcji deportacyjnej na Krymie podjęto działania mające na celu zatarcie wszelkich śladów tatarskiej kultury. Niszczono domy Tatarów, sady i winnice skazano na zdziczenie, a cmentarze zaorywano.
Mimo trwających represji przedstawiciele elit krymskotatarskich rozpoczęli w latach 50. XX wieku pokojowy ruch na rzecz powrotu na Krym. W latach 60. i 70. działały grupy inicjatywne, powstałe wszędzie tam, gdzie mieszkali Tatarzy Krymscy. Ich zadaniem była walka o prawa człowieka oraz działanie na rzecz powrotu na Krym poprzez organizację demonstracji, wysyłanie petycji i prowadzenie akcji głodowych. Pod koniec lat 80. ruch krymskotatarski, uznawany przez demokratyczne społeczeństwa na Zachodzie za jeden z najbardziej masowych ruchów dysydenckich ZSRR, zaczął przybierać formy instytucjonalne. Mustafa Dżemilew rozpoznawany jest na całym świecie jako ikona ruchu o prawa człowieka i Tatarów Krymskich w ZSRR. Szczególnym uznaniem cieszy się jego niezłomna postawa, bezwzględne odrzucenie przemocy i konfrontacji fizycznej.
W okresie upadku ZSRR rozpoczął się w 1989 roku stopniowy powrót Tatarów na Krym. Ceny nieruchomości w krajach, gdzie zamieszkiwała większość zesłanych Tatarów (Tadżykistan, Kazachstan, Uzbekistan) zaczęły drastycznie spadać, a Tatarzy sprzedając swoje nieruchomości w celu zdobycia środków umożliwiających im powrót na Krym, ryzykowali bankructwem. W swoich domach na Krymie zastali Rosjan. Opcja zwrotu przywłaszczonego mienia tatarskiego w ogóle nie była brana pod uwagę. Możliwość wykupienia własnego domu mieli tylko bardziej zamożni Tatarzy. Większość zdała się na samozwat czyli nielegalne zagospodarowywanie wolnych ziem. Tatarzy gromadzili się i zaczynali się na dziko budować. Po wybuchu protestów Euromajdanu w 2013 roku Tatarzy jednoznacznie opowiadali się za pozostaniem Krymu w składzie Ukrainy, liczne protesty odbyły się marcu 2014 roku. Tatarzy w większości zbojkotowali referendum w sprawie przynależności państwowej Krymu, a po jego przyłączeniu do Rosji w marcu 2014, podczas którego Rosjanie wygrywali mitologię „rosyjskiego Krymu”, swoją ojczyznę opuściło ponad 9000 Tatarów, głównie aktywni politycznie i zagrożeni represjami ze strony nowych władz. Wobec Tatarów stosowano prowokacje policyjne, przeszukania i zastraszanie. Tatarzy krymscy po raz kolejny utracili swój dom…
Zapraszamy do zapoznania się z relacją z pozostałych wydarzeń z Dnia Tatarskego!