Wystawa „Bieżeństwo 1915. Zapomniane uchodźstwo” (eksponowana na chacie pod adresem Narewka, Hajnowska 42) powstała z okazji 110 rocznicy jednego z ważniejszych wydarzeń w pamięci prawosławno-białoruskiej społeczności Podlasia: bieżeństwo 1915 roku, uchodźstwo, które przyniosła I wojna światowa, objęło co najmniej 4 miliony mieszkańców zachodnich krańców ówczesnego Imperium Rosyjskiego, z niektórych powiatów wyjechało nawet 80 procent ludności. Opustoszały również okolice Narewki. Droga trwała wiele miesięcy i pochłonęła mnóstwo ofiar. Gdy bieżeńcy zbudowali nowe życie, wybuchła rewolucja. Znowu ruszyli w drogę, teraz do odrodzonego Państwa Polskiego. Szacuje się, że ok. 1/3 bieżeńców nie przeżyła.
Chcieliśmy, żeby historia bieżeństwa zaistniała w przestrzeni publicznej. Żeby obrazy związane z „zapomnianym uchodźstwem” pojawiły się w życiu codziennym przechodniów, mieszkańców Narewki, turystów. Tym bardziej, że od kilku lat polskie granice przekraczają znowu ludzie uciekający przed koszmarem wojny.
Frekwencja podczas wczorajszego spotkania przerosła nasze najśmielsze oczekiwania! Do rozmowy o bieżeństwie, w której uczestniczyli Aneta Prymaka, Mira Łuksza, Alina i Mikołaj Wawrzeniukowie spontanicznie dołączyła publiczność, dzieląc się rodzinnymi wspomnieniami, poruszającymi opowieściami.
Wystawa jest projektem Stowarzyszenia na Rzecz Dialogu Tropinka. Aneta Prymaka, która napisała również teksty informacyjne, objęła opieką merytoryczną pracę zespołu, w skład którego wchodzili: Pracownia Grafiki labeda.design, Katarzyna Bielawska (Galeria im. Tamary Sołoniewicz w Narewce), Katarzyna Leszczyńska i Paweł Piszczatowski.
Projekt mogliśmy zrealizować dzięki składkom Tropinkowiczek i Tropinkowiczy, dofinansowaniu Urzędu Gminy Narewka, oraz Centrum Humanistyki Środowiskowej Uniwersytetu Warszawskiego, jak również dzięki wolontariackiej pracy przekładowej (Julia Fiedorczuk – angielski, Mikołaj Wawrzeniuk – białoruski), korekcyjnej (Paweł Piszczatowski, Anna Zaranko) oraz organizacyjnej (Katarzyna Leszczyńska. Paulinie i Michałowi Wasilukom oraz Natalii Wasiluk dziękujemy za instalację wystawy!!!
Wielką pomocą w tworzeniu ekspozycji, oprócz książki Anety Prymaki „Bieżeństwo 1915. Zapomniane uchodźstwo” była publikacja „Bieżeństwo 1915 roku” wydana pod redakcją Eugeniusza Wappy, w której opublikowano relacje wielu bieżeńców z rejonu białostocczyzny, drukowane na łamach tygodnika „Niwa” w latach 1958-2015 i materiały nie publikowane, zebrane przez dziennikarzy, korespondentów i czytelników. Dziękujemy również za udostępnienie zdjęć Archiwum Stowarzyszenia „Łuka nad Narwią – ocalić od zapomnienia”, Mirze Łukszy, Włodzimierzowi Pawluczukowi, Aleksandrowi Wierzbickiemu i Igorowi Pacewiczowi. Wdzięczni jesteśmy również Manfredowi Bächlerowi (Nature Lodge) za oddanie nam „przestrzeni wystawowej“ do dyspozycji i firmie Dworysko za pomoc w montażu wystawy.
Ta wystawa jest rezultatem wspólnej pracy, zaangażowania i życzliwości wszystkich wyżej wymienionych – dziękujemy!
Reportaż TVP z otwarcia wystawy:
https://bialystok.tvp.pl/679812/tydzien-bialoruski
Tutaj można przeczytać o bieżeńcach z okolic Narewki.
